ҡалдыҡтан иләнгән еп

угарный запах — һөрөм еҫе

угарная ненависть — йүгәнһеҙ нәфрәт

угарный газ — һөрөм, еҫ (төҫһөҙ, ағыулы газ)

угарное железо — яныуҙан ҡалған тимер

угарное прядение — ҡалдыҡтан иләнгән еп

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

сорвать яблоко с яблони — алмағастан алма өҙөп алыу

уйти с собрания — йыйылыштан сығып китеү

удалить с урока — дәрестән сығарып ебәреү

отдохнуть с полчаса — ярты сәғәттәй ял итеү

прожить в деревне с месяц — ауылда бер айға яҡын йәшәү

он получил с десяток писем — ул унлап хат алды

с месяц назад — бер ай самаһы элек

отъехать с километр — бер километр самаһы китеү

он служит с месяц — ул бер айға яҡын хеҙмәт итә

девочка ростом с маму — әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай

идти с мамой — әсәй менән барыу

поговорить с друзьями — дуҫтар менән һөйләшеү

платок с бахромой — суҡлы шәл

книга с иллюстрациями — рәсемле китап

человек с ружьём — мылтыҡлы кеше

хлеб с маслом — май яғылған икмәк

мешок с мукой — он һалынған тоҡ

ведро с молоком — һөт һалынған күнәк

есть с жадностью — ҡомһоҙланып ашау

слушать с восхищением — һоҡланып тыңлау

идти с песнями — йырлап барыу

проснуться с головной болью — баш ауыртып уяныу

мыть с мылом — һабынлап йыуыу

броситься с кулаками — кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу

послать с курьером — курьер менән ебәреү

у него плохо с сердцем — уның йөрәге ауырта

с самолётом произошла авария — самолёт менән авария булған

явиться с докладом — доклад менән килеү

обратиться с просьбой — үтенес менән мөрәжәғәт итеү

сделать с намерением — маҡсат менән эшләү

познакомить с девушкой — ҡыҙ менән таныштырыу

сравнить с оригиналом — төп нөсхә менән сағыштырыу

согласиться с выводами — һығымталар менән ризалашыу

быть осторожным с огнём — ут менән һаҡ булыу

с миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр

вернуться с Кавказа — Кавказдан ҡайтыу

напасть на врага с тыла — дошманға тылдан һөжүм итеү

наблюдать за ходом боя с высоты — һуғыш барышын ҡалҡыулыҡтан күҙәтеү

цветы с юга — көньяҡ сәскәләре

картина с выставки — күргәҙмәнән алынған картина

телеграмма с дороги — юлдан килгән телеграмма

с детства — бала саҡтан алып

с первых же дней — беренсе көндәрҙән алып

приготовить с вечера — кистән әҙерләп ҡуйыу

с утра до ночи — иртәнән кискә тиклем

с весны до осени — яҙҙан алып көҙгә тиклем

получить деньги с заказчика — заказ биреүсенән аҡса алыу

урожай с гектара — (һәр) гектарҙан алынған уңыш

брать пример с матери — әсәйҙән үрнәк алыу

перевести с башкирского языка — башҡортсанан тәржемә итеү

копия с документа — документтың күсермәһе

с разрешения родителей — ата-әсәнең рөхсәте менән

с вашего согласия — һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса

с согласия автора — автор ризалығы буйынса

умереть с голоду — астан үлеү

писать с большой буквы — ҙур хәреф менән яҙыу

торговать с рук — ҡулдан һатыу

влюбиться с первого взгляда — бер күреүҙән ғашиҡ булыу

кормить ребёнка с ложечки — баланы ҡалаҡ менән ашатыу

из телеги валилось сено — арбанан бесән ҡойолоп ҡалды

шапка валится с его головы — башынан бүреге төшә

снег хлопьями валился — ҡар ябалаҡлап яуҙы

с треском валились деревья — шартлап ағастар ауҙы

старый замок валится — иҫке замок емерелә

корабль валится на борт — карап бортҡа ҡырыная

валиться с ног — аяҡтан яҙыу, арып йығылыу

валится из рук: — 1) ҡулдан килмәү

раненый выжил — яралы иҫән ҡалды

выжили только одну неделю — бер аҙна ғына йәшәп торҙолар

всё, что я выжил в первые дни каторги — һөргөндөң беренсе көнөндә минең кисергән нимәләр

выжить из памяти — хәтер бөтөү, онотоусан булып китеү (ҡартайыуҙан)

выжить из ума — алйыу, аҡылдан яҙыу (ҡартлыҡтан)

выжить с работы — эштән ҡыҫырыҡлап сығарып ебәреү

въехать во двор — ишек алдына инеү

село в двести дворов — ике йөҙ хужалыҡтан торған ауыл

колхозный двор — колхоз ҡураһы

скотный двор — мал ҡураһы

гостиный двор — сауҙа йорто, каруанһарай

монетный двор — аҡса һуғыу йорто

ко двору (быть, прийтись) — уңыу, килешеү, тура килеү

на дворе — урамда, тышта

царский двор — батша һарайы даирәһе

быть при дворе — һарай даирәһендә булыу

подсолнечный жмых — көнбағыш төпрәһе

выехать за город — ҡала ситенә сығыу

вынести за скобки — йәйәләр тышына сығарыу

уйти за реку — йылға аръяғына китеү

отдать жизнь за Родину — Ватан өсөн ғүмерҙе биреү (фиҙа ҡылыу)

купить за пять рублей — биш һумға һатып алыу

уплатить за квартиру — фатир өсөн түләү

работать за товарища — иптәш(е) өсөн эшләү

расписаться за жену — ҡатыны өсөн ҡул ҡуйыу

взять за руку — ҡулдан тотоу

тянуть за верёвку — бауҙан тартыу

краснеть за друга — дуҫ өсөн ҡыҙарыу

я рад за вас — һеҙҙең өсөн шатмын

принять за правило — ҡағиҙә итеп ҡабул итеү

считать за честь — намыҫ эше тип һанау

жить за городом — ҡала ситендә йәшәү

за горой — тау артында

стоять за дверью — ишек артында тороу

солнце скрылось за тучами — ҡояш болот артына йәшенде

сидеть за столом — өҫтәл янында ултырыу

гнаться за мальчиками — малайҙар артынан ҡыуыу

следуйте за нами! — беҙҙең арттан барығыҙ!

за весной наступает лето — яҙ артынан йәй килә

день за днём — көн артынан көн

один за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы

сунуть за пазуху — ҡуйынға тығыу

поставить за шкаф — шкаф артына ҡуйыу

за неимением времени — ваҡыт булмау сәбәпле

за ненадобностью — кәрәкмәү сәбәпле

пойти за водой — һыуға барыу

послать за врачом — табип артынан ебәреү

ухаживать за больным — ауырыуҙы ҡарау

следить за чистотой — таҙалыҡты һаҡлау (тотоу)

смотреть за ребёнком — баланы ҡарау

дело за вами — эш һеҙҙә (ҡалды)

очередь за мной — сират миндә, минең сират

замечать за учеником недостатки — уҡыусыла етешһеҙлектәр күреү

приказ за подписью директора — директорҙың ҡултамғаһы булған приказ

дело за номером два — икенсе һанлы дело

все за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы

сесть за стол — өҫтәл артына ултырыу

сесть за руль — руль артына ултырыу

взяться за работу — эшкә тотоноу

приняться за учёбу — уҡырға керешеү

за последние годы — һуңғы йылдарҙа

за лето — йәй эсендә

сделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү

мороз за двадцать градусов — һыуыҡ егерме градустан артҡан

ей далеко за сорок — йәше күптән ҡырҡтан уҙған

находиться за десять километров от города — ҡаланан ун километр алыҫлыҡта булыу

благодарить за услугу — хеҙмәт өсөн рәхмәт әйтеү

за что его любить? — нимәһе өсөн уны яратырға?

за несколько дней — бер нисә көн элек

за час до отправления поезда — поезд китерҙән бер сәғәт алда

зайти в магазин — магазинға инеү

зайти к приятелю дуҫҡа — инеп сығыу

пригласить зайти — инергә саҡырыу

зайти за продуктами — аҙыҡ-түлек алырға инеү

зайти вглубь леса — урман төпкөлөнә инеп китеү

зайти с другой стороны — икенсе яҡтан уратып барып сығыу

солнце зашло — ҡояш байыны

спор зашёл о политике — сәйәсәт тураһында бәхәс ҡуҙғалды

далеко зайти — тәрәнгә төшөү

зайти в тупик — ауыр хәлгә төшөү

малый размер — бәләкәй үлсәм

малый рост — бәләкәй буй

малые страны — бәләкәй (ваҡ) илдәр

малый отряд — бәләкәй отряд

малые люди — бәләкәй кешеләр

малые дети — бәләкәй балалар

с малых лет — бәләкәйҙән үк, йәштән үк, бала саҡтан уҡ

самое малое — кәмендә, кәм тигәндә

без малого; без мала — тип әйтерлек, -ға/-гә яҡын

без малого сто рублей — йөҙ һумға яҡын

от мала до велика — йәше-ҡарты, олоһо-кесеһе

мал мала меньше — береһенән-береһе бәләкәй (балаларға ҡарата)

мал золотник, да дорог — аҫыл таш ҙур булмай, алтын ҙур булмай

за малым дело стало — эш юҡҡа ғына туҡтап ҡалды, эш бик бәләкәй нәмәгә килеп терәлде

славный малый — шәп егет

умный малый — аҡыллы үҫмер

малый не промах — сос егет

добрый малый — бына тигән кеше

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

гладить по голове — баштан һыйпау

идти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу

разложить книги по столу — китаптарҙы өҫтәлгә таратып ташлау

рассадить по местам — урындарға ултыртып сығыу

разлить по стаканам — стакандарға ҡойоп сығыу

смотреть по сторонам — тирә-яҡҡа ҡарау

ходить по театрам — театрҙарға йөрөү

тоска по родине — тыуған илде һағыныу

соскучиться по детям — балаларҙы юҡһыныу

в каждой комнате по одному окну — һәр бүлмәлә берәр тәҙрә

все купили по одной книге — бөтәһе лә берәр китап һатып алды

заниматься по часу в день — көнөнә берәр сәғәт шөғөлләнеү

клевать по зёрнышку — бөртөкләп сүпләү

платить по часам — сәғәтләп түләү

расфасовать яблоки по килограмму — алманы килограмлап үлсәп төрөү

стоять по пояс в воде — билгә ҡәҙәр һыу эсендә тороу

снег по колено — ҡар тубыҡтан

прочитать с первой по десятую главу — беренсенән унынсы бүлеккә тиклем уҡыу

по сей день — ошо көнгә тиклем

по два — икешәрләп

по три — өсәрләп

по четыре — дүртәрләп

по пятеро — бишәрләп

по шестеро — алтышарлап

по истечении срока — ваҡыты уҙғандан һуң

по окончании работы — эш бөткәс

ходить по комнате — бүлмәлә йөрөү

гулять по саду — баҡсала йөрөү

путешествовать по стране — ил буйлап сәйәхәт итеү

гладить по шерсти — йөндөң ыңғайына һыпырыу

идти по ветру — ел ыңғайына барыу

идти по следу зверя — йәнлектең эҙенән барыу

плыть по течению — ағым ыңғайына йөҙөү

жить по правде — дөрөҫлөк менән йәшәү

уехать по совету врачей — табиптарҙың кәңәше буйынса китеү

уволиться по собственному желанию — үҙ теләгең менән эштән китеү

писать по старой орфографии — иҫке орфография буйынса яҙыу

движение по графику — график буйынса хәрәкәт

судить по внешности — тышҡы ҡиәфәткә ҡарап фекер йөрөтөү

послать по почте — почта менән ебәреү

говорить по телефону — телефондан һөйләшеү

передать по радио — радио аша тапшырыу

отсутствовать по болезни — ауырыу сәбәпле булмау

ошибиться по рассеянности — хәтерһеҙлек арҡаһында яңылышыу

работы по озеленению города — ҡаланы йәшелләндереү буйынса эштәр

исследование по физике — физика буйынса тикшеренеү

приказ по школе — мәктәп буйынса приказ

хлопоты по хозяйству — хужалыҡ буйынса хәстәрлек

брат по матери — әсәй яғынан ағай

учитель по профессии — профессияһы буйынса уҡытыусы

старший по возрасту — йәш яғынан өлкәне

важный по значению — әһәмиәте буйынса мөһим

так-таки сумел сделать — шулай ҙа эшләй алды

трепать бороду — һаҡалды тартҡылау

её треплет лихорадка — уны биҙгәк дерелдәтә

ветер треплет волосы — ел сәсте туҙҙыра

трепать за уши — ҡолаҡтан тартыу

трепать языком — лығырлау, сүбәк сәйнәү

трепать нервы — ҡан боҙоу, теңкәгә тейеү

сфотографировать в фас — ал яҡтан фотаға төшөрөү